در مکتب طب سنتی ایران ،حفظ سلامت و تندرستی ،در درجه اول اهمیت قرار دارد، و درمان بیماری وظیفه ی دوم پزشک می باشد . سالم بودن نیز همانند بیمار شدن نیاز به علل و عواملی دارد که باید مورد توجه قرار بگیرند.این دسته از علل تحت عنوان ستّه ضروریّه یا شش اصل ضروری در آموزه های طب سنتی ایران مورد بحث قرار گرفته اند .اگر این اصول به درستی مورد توجه قرار گیرند موجب حفظ سلامتی (حفظ الصحه) می شوند و گرنه زمینه بروز بیماری های گوناگون فراهم می شود.
ستّه ضروریّه عبارت اند از:
۱-هوا
۲- حرکت و سکون
۳- خواب و بیداری
۴- طعام و شراب
۵- استفراغ و احتقان
۶- اعراض نفسانی
۱- هوا
حکما برای هوا ارزش خاصی قائل بودند و به نقش هوای سالم در حفظ سلامت توجه داشتند، چون هوا تاثیر مهمی در قلب و روح حیوانی دارد و این روح، خود بر روح نفسانی و طبیعی اثر می گذارد .به عبارت دیگر ،هوا تمامی افعال و حرکات بدنی و نفسانی را تحت تاثیر قرار می دهد .هوای مورد نیاز انسان از طریق ریه ها و مقدار اندکی نیز از طریق پوست وارد بدن می گردد .هر تغیر فیزیکی و شیمیایی در هوا هر چند اندک ،می تواند اثر زیادی بر سلامتی انسان بگذارد .هوا تابع شرایط فصول ،جغرافیا و محل زندگی می باشد. تغییر درجه هوا در اوقات مختلف روز ور در فصول مختلف و همچنین آلودگی هوا می تواند تعادل بدن را بهم بزند.
چنانکه می دانیم اکسیژن وارد شده به بدن از فعل و انفعالات مخصوصی، دی اکسید کربن و بخار آب تولید می کند، و این دو از طریق ریه و پوست دفع می گردند. هرگونه اختلالی در ورود اکسیژن کافی بدن و یا دفع دی اکسید کربن و بخار آب از بدن صورت گیرد سلامت بدن را به طور جدی تهدید خواهد کرد . تراکم جمعیت در یک محیط بسته ، و کیفیت نامناسب هوا دو عامل مهم نرسیدن اکسیژن کافی بهبدن و دفع دی اکسید کربن از آن هستند و در بدن آشفتگی هایی پدید می آورند. این اختلالات گاهی حاد هستند و بیمار به سرعت متوجه آن می شود و گاهی مزمن اند و ممکن است مشکلات گوناگونی برای بیمار ایجاد کرده، حتی پزشکان را نیز در تشخیص دچار سردرگمی کنند. سردسته ی این اختلالات خستگی مزمن می باشد که امروزه به علت آلودگی هوا و عدم تنفس هوای مناسب و علل دیگر، به طور گسترده مشاهده می شود.
هوای آلوده به سرب ، موجب کاهش حرارت غریزی و افزایش تظاهرات بالینی غلبه سردی و خشکی مانند افسردگی، خواب های آشفته، بی خوابی، خستگی و گرفتگی عضلات ساق پا می شود. در طب سنتی ایران در تدابیر تندرستی، به تامین هوای سالم و مناسب تاکید فراوانی شده است. مباحث مختلفی در مورد اقالیم، هوای آلوده و وبایی، تهویه و روش های اصلاح هوا، هوای مناسب هر مزاج و…. به طور مفصل بیان شده است که در بخش بعد با عنوان تدابیر هوا، به برخی از آنها به اختصار اشاره خواهد شد .
ادامه دارد ….
